18 tussendoortjes voor cavia's en konijnen en hoe gezond ze nou eigenlijk zijn

Anne Raats-van den Boogaard

Cavia’s en konijnen zijn van nature herbivore dieren, die veel verschillende soorten planten eten. Over het algemeen bevat hun menu weinig energie en veel vezels. Meestal krijgen onze dieren als basis hooi en een kleine hoeveelheid brokjes, waarnaast je kunt variëren met groentes. In de meeste winkels staat een indrukwekkende hoeveelheid verschillende soorten gedroogde tussendoortjes. De verpakkingen zeggen allemaal dat het een noodzakelijke aanvulling is om je dieren gezond te houden. Wat is nou echt een aanvulling? En wat kan je toch maar beter links laten liggen?

Bananenstukjes

De meeste cavia’s en konijnen zijn gek op stukjes banaan. Je kunt ze kopen in kleine potjes of zakjes, in schijfjes of gebroken stukjes. Deze stukjes zijn meestal gebakken in olie (vaak kokosolie), waardoor het een erg vet hapje wordt. Geef ze dus met mate en niet aan dikke dieren. Er zijn ook varianten die naast gebakken ook nog gesuikerd zijn, wat natuurlijk niet de voorkeur heeft.

Geperste hooiblokjes en luzernesnoepjes

Deze blokjes zijn een leuke bezigheid voor bijna alle knaagdieren en konijnen. En nog mooier: ze zijn gezond, omdat ze voor het grootste deel uit vezelrijke producten bestaan (meestal hooi en luzerne). Ze kunnen dus vaak gegeven worden.

Groente- en kruidenmixen

Een mix van verschillende soorten kruiden, hooi, groentes en soms wat granen is een geweldige aanvulling op het dagelijkse menu van cavia’s en konijnen. Ze zijn 100% natuurlijk en bieden een bron aan variatie die dieren in de natuur ook zouden hebben als ze voedsel zoeken.

Waar moet je op letten?

Neem geen mixen waar alsnog felgekleurde brokjes in zitten “voor de fun”. Die horen er niet in thuis
Kijk naar de situatie van je dier: geef dieren die te dik zijn of makkelijk dik worden geen energierijke mixen, geef gevoelige dieren geen mixen met een laag vezelgehalte, etc.
Konijnen houden meer van blaadjes dan cavia’s
Is je dier gevoelig voor bepaalde grondstoffen? Check dan goed of die er niet in zitten!

Hooirollen

Rollen van opeen gebonden hooi, al dan niet met gedroogde kruiden of groentes erdoor, vormen een prima aanvulling op het menu van je dieren en geven ook nog extra uitdaging. Ze zijn meestal 100% natuurlijk en omdat het product grotendeels uit hooi bestaat is het voor vrijwel iedere cavia en ieder konijn een gezond extraatje.

Knaagdierbroodjes

Deze vaak fel oranje of groen gekleurde broodjes waren vroeger heel populair en worden tegenwoordig nog steeds verkocht, al is het in mindere mate. De felle kleuren geven echter aan dat het een bijzonder onnatuurlijk product is met kunstmatige kleurstoffen. Daarnaast is de basis van zo’n broodje hetzelfde als ons wit brood, er zit dus geen voedingswaarde in behalve dat het dik maakt. Soms zitten er zelfs eiproducten in verwerkt. En mochten je dieren verzot zijn op zo’n broodje, dan is de kans groot dat ze te weinig hooi eten omdat ze teveel van het broodje gegeten hebben… Als je zo graag brood wil geven kan je beter een klein gedroogd stukje van een volkorenboterham geven, dat kan weinig kwaad. Brood voegt echter niets toe aan het menu van je knagers.

Foto: Ranzijn.nl

Knaagdier-drops

De meeste knaagdieren en konijnen zijn gek op deze snoepjes. Het zijn helaas ook letterlijk snoepjes, die vaak een grote hoeveelheid suiker en vetten bevatten. Dit is slecht voor het spijsverteringsstelsel van je dieren, voor hun tanden en voor hun algehele gezondheid omdat het kan leiden tot overgewicht. In een normaal voer voor cavia’s en konijnen zit ongeveer 4% vet, maar deze drops kunnen een vetgehalte van wel 20% of hoger hebben. Je kunt je wel voorstellen dat dit niet past binnen het normale voedingspatroon van deze dieren. De drops, niet alleen de yoghurt-varianten, bevatten vaak ook nog melkproducten. Konijnen en cavia’s kunnen dit niet goed verteren en er problemen van krijgen, wat deze drops nog slechter maakt voor hun gezondheid. De extra vitamines en mineralen die hier soms in zitten zijn bij een uitgebalanceerde voeding niet nodig, geef liever een extra stukje groente.

Enkele voorbeelden van samenstellingen:

Yoghurt Drops: Suiker, melk (bij)producten (4% yoghurt), oliën en vetten, granen. Vetgehalte: 23%

Aardbeiendrops: Suiker, melk (bij)producten, oliën en vetten, vruchten (5%, daarvan 70% aardbeienpoeder), granen. Vetgehalte: 23%

Gemengde drops: Suiker, melk en zuivelproducten, oliën en vetten, plantaardige bijproducten, vruchten, paardenbloem, honingpoeder, bosbessenpoeder, lecithine. Vetgehalte: 24,4%.

Knaagsteen

Knaagstenen worden verkocht omdat ze zogenaamd belangrijk zijn voor het slijpen van de tanden en mineralen bevatten die de gezondheid van je dier zouden bevorderen. Helaas zijn beide redenen niet waar. De tanden van cavia’s en konijnen groeien altijd door. Als je dieren voldoende hooi eten en dit dus de hele dag door doen moet het hele gebit voldoende maalbewegingen maken om de tanden en kiezen te slijten. Een paar keer bijten aan een knaagsteen draagt dus niet echt bij. En als je dieren een goed uitgebalanceerde voeding krijgen van hooi, groente en droogvoer komen ze ook geen vitamines en mineralen tekort. Geef dus liever een andere soort hooi ter variatie om de hooiopname te stimuleren.

Knaagstenen bestaan voor zo’n 80% uit ruwe as en daarvan is ongeveer 25% calcium. Het eten van deze stenen is dus niet alleen onnodig maar ook nog eens gevaarlijk voor de gezondheid. Ze kunnen bijvoorbeeld leiden tot blaasgruis of -stenen, die levensbedreigend kunnen zijn.

Een merk of (web)winkel dat echt het beste met je dieren voorheeft verkoopt dus géén knaagstenen!

Foto: Argradi.nl

Knaagsticks

Er zijn legio verschillende soorten knaagstengels, die nog steeds heel populair zijn. Ze worden vaak graag gegeten door bijna alle dieren. Ze worden meestal meerdere keren gebakken of gebonden met suikers.

Knaagsticks zijn niet direct goed voor het gebit. Ze zijn wel redelijk hard zodat dieren er stukjes af moeten bijten, maar aangezien het de tanden en kiezen vooral slijten door het maken van heel veel maalbewegingen draagt het bijten aan zo’n stengel niet veel bij. Als er suiker gebruikt is kan het zelfs schadelijk zijn voor het gebit. De sticks bestaan vaak voor het grootste deel uit granen, wat dikmakers zijn. Het kan geen kwaad om zo af en toe een knaagstengel te geven, maar heb je dieren met een gevoelige spijsvertering of met overgewicht? Geef ze dan zeker niet, omdat ze meer kwaad dan goed doen.

Links twee wat minder gezonde sticks, rechts twee verantwoorde alternatieven

Let verder ook op de volgende ingrediënten:

Onnatuurlijk felle kleurtjes die fruitstukjes zouden moeten voorstellen.
En een knaagdier of konijn heeft geen honing nodig, hoe prachtig dat ook klinkt.
Noten en pinda’s zijn voor cavia’s en konijnen te vet
Vetgehaltes kunnen soms wel 15% of meer zijn, dat is te hoog!

Gelukkig komen er ook steeds meer gezonde knaagsticks op de markt die wel een verantwoord extraatje vormen. Ze worden samengesteld met onder andere hooi, kruiden en groente en bevatten aanzienlijk minder suikers en vetten dan sticks met granen. Hierdoor mogen ze ook vaker gegeven worden. Kijk altijd even op de verpakking wat er precies in zit om er zeker van te zijn dat het daadwerkelijk gezonder is.

Koekjes

Naast krokante koekjes zijn er ook hardere koekjes verkrijgbaar. Vaak hebben ze een leuk vormpje en een gezellig kleurtje. De meeste koekjes worden niet zo graag gegeten als de krokante varianten, maar meestal zit er ook niet bijzonder veel smaak aan. Wel zit er veel zetmeel en weinig vezels in. Al met al is het misschien verstandiger om iets anders te kopen, ook al ziet zo’n zakje met hartjes er schattig uit. Gelukkig zien onze dieren dat soort vormpjes niet.

Krokante snoepjes (stengels, bolletjes, ringetjes, etc)

Er zijn eindeloos veel soorten krokante en luchtige tussendoortjes voor knaagdieren en konijnen. De smakelijkheid van deze extraatjes wordt mede bepaald door de ingrediënten en als je goed leest stelt de samenstelling meestal niet heel veel voor. Vaak zitten er wat granen en plantaardige in met een leuk kleurtje eromheen om het voor ons als baasjes een feest te laten lijken om dit te geven. Dieren kiezen wat ze lekker vinden vooral op geur en smaak, dus prachtige kleuren doet ze niet veel. Er zijn gelukkig ook varianten met lekkere en natuurlijke toevoegingen, zoals stukjes wortel. Deze soorten worden meestal een stuk beter gegeten dan “droge saaie” alternatieven. Let bij krokante snoepjes op de kleur (zien de kleuren er onnatuurlijk uit (felle kleuren)?) en het vezelgehalte (ruwe celstof) dat hoger is dan zo’n 10%. Suikers zijn ook hier niet gewenst en aangezien er ook veel varianten zonder suikers te koop zijn kan je die beter kopen.

Kussentjes met vulling

Krokante kussentjes met een zachte vulling worden meestal graag gegeten. Er zitten meestal extra voedingsstoffen in, zoals vitamines of omega-3-vetzuren, waardoor ze als gezond verklaard worden. Helaas valt dat wel mee, zeker omdat er vaak kleurstoffen in zitten, evenals minder gezonde anti-oxidanten om het product goed te houden.

Losse gedroogde kruiden

Met enkelvoudige kruiden kan je heel gericht bijsturen wat je dier nodig heeft of lekker vindt. Lees je altijd wel van tevoren goed in over wat je bijgeeft, want sommige kruiden hebben een zodanig sterke werking dat ze maar in kleine hoeveelheden of in speciale gevallen gegeven mogen worden. Van de meeste soorten kruiden hoef je ook maar een heel klein beetje te geven, meer laten de meeste dieren van nature liggen. Neemt je dier dus maar een paar hapjes? Dat wil niet zeggen dat het geen meerwaarde had. Probeer ook hier af te wisselen met wat je geeft.

Maiskolven

Mais kan je gedroogd of vers geven. Veel cavia’s en konijnen vinden het heerlijk om ervan te eten. Omdat het veel zetmeel bevat is het een dikmakend tussendoortje. Op zich niet erg als je het met mate geeft en als je dieren niet te dik zijn. Kijk ook even hoe je dieren ervan eten: nemen ze een paar hapjes en gaan ze dan iets anders doen? Of willen ze meteen de hele kolf opeten? In dat laatst geval kan je het beter af en toe geven en weer uit het verblijf halen, of de kolf in een aantal kleinere stukjes hakken. De bladeren van de kolf en van de maisplant zelf mag je ook geven, die vinden ze juist heel lekker en ze zijn ook heel gezond!

Muesli's

Muesli’s bestaan voor een groot deel uit verschillende soorten granen, al dan niet aangevuld met groentes en/of kruiden. Ze zijn net als kruiden- en groentemixen 100% natuurlijk maar een stuk energierijker. Dat hoeft niet slecht te zijn, in tegendeel, voor sommige dieren kan dat juist heel goed zijn. Een goede muesli bevat geen gekleurde brokjes, maar enkel natuurlijke grondstoffen.

Wanneer geef je muesli bij?

Zwangere dieren: met mate (bv 1-2x per week een beetje)
Zogende dieren en hun moeder: mag dagelijks, ook heel geschikt om babies te leren eten
Groeiende dieren: mag dagelijks
Volwassen dieren: met mate (bv 1-2x per week een beetje)
Dieren die veel bewegen: regelmatig om op gewicht te blijven
Dieren die buiten verblijven tijdens koude periodes: mag dagelijks om op gewicht te blijven (wel in de gaten houden dat ze niet te dik worden)
Te dik dier: liever niet
Dieren met een gevoelige spijsvertering: liever niet

Rozijnen

Rozijnen bevatten veel suiker, maar zijn wel volledig natuurlijk. Ze kunnen heel af en toe gegeven worden als snoepje. Heb je dieren met (neiging tot) overgewicht? Dan kan je ze beter geen rozijnen geven.

Takken van wilgen en fruitbomen

Verse wilgentakken en fruitboomtakken vormen een prima bezigheid voor cavia’s en konijnen om lekker aan te knagen. Je kunt ze vers of gedroogd geven. Let er wel altijd op dat de takken onbespoten zijn, want dat is natuurlijk niet goed voor de gezondheid van je dieren.

Zonnebloempitten

Zonnebloempitten bevatten vetten en passen dus eigenlijk niet in een menu dat moet bestaan uit vezelrijke en vetarme voeding. Ze echter wel een aanvulling zijn op een menu van dieren die niet te dik zijn, omdat ze onder andere veel vitamine E, fytosterolen (cholesterolverlagende werking) en omega-6-vetzuren bevatten. Af en toe een pitje is dus geen probleem en kan soms zelfs gunstig zijn. Geef cavia’s alleen gepelde zonnebloempitten. Het schilletje schuift namelijk heel snel over hun voortanden heen als ze erop bijten, wat heel ongemakkelijk is en er zelfs voor kan zorgen dat ze niet kunnen eten. Konijnen kunnen het hulsje wel gewoon mee opeten, het bevat zelfs meer vezels dan de pit zelf.

Zoutliksteen

Voor likstenen geldt eigenlijk hetzelfde als voor knaagstenen: krijgen je dieren een goed menu? Dan hebben ze helemaal geen liksteen nodig. Ook deze likstenen kunnen zelfs voor gezondheidsproblemen zorgen!

Foto: agradi.nl